Titel PhD
De verdachte rechtspersoon in het strafprocesrecht.
Discipline
Strafrecht - Strafprocesrecht
Abstract
Al ruim 20 jaar kunnen rechtspersonen in België misdrijven plegen en daarvoor gestraft worden. In al die tijd is er in de rechtsleer en jurisprudentie veel inkt gevloeid over de rol van de rechtspersoon in het materieel strafrecht. De vele vraagstukken uit het formeel strafrecht die hiermee gepaard gaan, ontsnapten evenwel aan de aandacht van de wetgever en werden ook in de doctrine slechts beperkt bestudeerd. De wetgever vond dat rechtspersonen en natuurlijke personen op dezelfde manier behandeld moeten worden en paste het strafprocesrecht daarom slechts in beperkte mate aan aan de rechtspersoon. Het geheel van strafprocesrechtelijke regels, die oorspronkelijk werden uitgetekend op maat van de natuurlijke persoon, zonder toepassen op rechtspersonen is evenwel geen evidentie.
In mijn onderzoek ga ik daarom na in hoeverre de huidige strafprocesrechtelijke waarborgen kunnen worden toegepast op de verdachte rechtspersoon. Ik vertrek van de hypothese dat het huidige strafprocesrecht niet voldoende aangepast is aan de eigenheid van de verdachte rechtspersoon. Voor het beantwoorden van mijn onderzoeksvraag ga ik stapsgewijs tewerk.
In mijn eerste stap analyseer ik de bijzondere eigenheid van de verdachte rechtspersoon (Deel I). In een tweede stap ga ik na in welke mate de verdachte rechtspersoon kan worden beschermd door de grondrechten van een verdachte, die niet enkel nationaal, maar ook Europees verankerd zijn (Deel II). Ik onderzoek o.a. hoe kan worden bepaald of de verdachte rechtspersoon als titularis van grondrechten kan worden beschouwd, welke grondrechten hem juist toekomen als verdachte en hoe hij deze grondrechten kan uitoefenen.
In een laatste stap onderzoek ik welke waarborgen er in het strafprocesrecht moeten bestaan voor de rechtspersoon om te verzekeren dat er tijdens het vooronderzoek in strafzaken geen inbreuk wordt gemaakt op zijn grondrechten (Deel III). Daarvoor analyseer ik welke onderzoeksdaden t.a.v. de verdachte rechtspersoon kunnen worden uitgeoefend en onderscheid ik verschillende categorieën van waarborgen (van uitstekend toepasbaar op rechtspersonen tot moeilijk toepasbaar op rechtspersonen). Voor die laatste categorie van waarborgen doe ik voorstellen van toekomstig recht.
In april 2024 kon Frauke de Wael op uitnodiging van Prof.dr. P.H.P.H.M.C. van Kempen afreizen naar de oudste stad van naar Nederland, Nijmegen. Frauke kon een maand als gastonderzoek verblijven in de Radboud Universiteit met het oog op het finaliseren van haar doctoraal proefschrift over de verdachte rechtspersoon in het vooronderzoek in strafzaken. Frauke deelt haar ervaringen met ons.